Procedura postępowania z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne
W Przedszkolu Publicznym Nr 11
 w Szczecinie
PODSTAWA PRAWNA
1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo Oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082);
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach
i placówkach (Dz.U. z 2020 r., poz. 1604),
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r. poz. 1591).
I. CELE PROCEDURY
· usprawnienie i zwiększenie skuteczności oddziaływań wychowawczych przedszkola
w sytuacjach trudnych;
· zapobieganie powtarzaniu się zachowań niepożądanych;
· ustalenie zasad reagowania na zachowania niepożądane;
· wypracowanie metod współpracy ze środowiskiem rodzinnym dziecka
przejawiającego agresywne zachowania.
II. DEFINICJA AGRESJI
Agresja to każde zamierzone działanie w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. (Ranschburg 1985, s. 77)
III. FORMY DZIECIĘCEJ AGRESJI
· Agresja werbalna – polega na konfrontacji słownej związanej z wyzwiskami, a także
z obwinianiem, skarżeniem, lamentowaniem. Są to także: kłótnie, obraźliwe słowa,
prowokowanie.
· Agresja fizyczna – polega na ataku fizycznym bądź obronie. Jej przyczyną często
bywa konflikt o zabawkę lub pomysł na zabawę. Przejawia się zarówno biciem, kopaniem, szczypaniem, gryzieniem, jak i wyrywaniem sobie zabawki, popychaniem, rzucaniem i niszczeniem przedmiotów.
· Agresja pośrednia (cicha) – występuje wtedy, gdy dziecko wyłącza się z komunikacji, świadomie ignoruje i wyraża przesadnie brak zainteresowania innymi
dziećmi. Sygnalizuje antypatię i broni się przed kontaktem społecznym, przygotowuje w tajemnicy przykry dowcip.
· Agresja relacji – może prowadzić do wykluczenia z grupy pewnych osób, przedstawienia siebie w lepszym świetle oraz narzucania komuś swojej woli.
Zachowania agresywne dziecka to także:
· opór wobec rodzica/nauczyciela;
· niszczenie przedmiotów własnych i cudzych;
· przesadne żądanie zainteresowania oraz uwagi ze strony innych;
· przeszkadzanie innym dzieciom;
· wybuchowość;
· żądanie natychmiastowego zaspokojenia potrzeb;
· krzyki i groźby wobec innych dzieci.
 
IV. POSTĘPOWANIE W SYTUACJI WYSTĄPIENIA ZACHOWANIA
AGRESYWNEGO U DZIECKA (ZASADY OGÓLNE)
Nauczyciele, specjaliści, pomoce nauczyciela oraz pozostali pracownicy administracji
i obsługi przedszkola zobowiązani są do przeciwstawiania się przejawom agresji ze strony dzieci.
Podejmując interwencję wobec agresywnego dziecka, należy dążyć do zapewnienia bezpieczeństwa i opieki wszystkim wychowankom, a także sobie. Nauczyciel w takiej sytuacji prosi o pomoc innego nauczyciela/pomocy nauczyciela/lub innego pracownika przedszkola i ustala, kto będzie sprawował opiekę nad grupą, a kto będzie sprawował nadzór nad dzieckiem wykazującym agresywne zachowanie.
Reakcja wobec przejawów agresji powinna być adekwatna do skali zagrożenia powodowanego agresją, jak również do okoliczności zdarzenia, wieku i stopnia rozwoju dziecka. Wobec agresywnego zachowania reakcja powinna być stanowcza, a przekaz słowny prosty i jasny.
W sytuacji wystąpienia zachowania agresywnego, nauczyciel ma obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa pozostałym dzieciom poprzez odizolowanie agresywnego dziecka. Jeśli istnieje taka konieczność/możliwość nauczyciel wyprowadza agresywne dziecko z sali lub ogrodu, jednocześnie zapewnia pozostałym dzieciom opiekę dając im poczucie bezpieczeństwa. W sytuacji braku możliwości odizolowania dziecka agresywnego, dopuszcza się wyprowadzenie pozostałych dzieci z sali zajęć, pod opieką osoby z kadry pedagogicznej/pomocy nauczyciela/pracownika obsługi.
 
V. SCHEMAT POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM AGRESYWNYM:
1. Podjęcie przez nauczyciela próby wyciszenia zachowania agresywnego następuje poprzez rozmowę z dzieckiem, odwrócenia jego uwagi, zaproszenie do kącika wyciszeń, zaproponowanie innej aktywności.
2. Jeżeli jest taka możliwość, wychowawca przeprowadza rozmowę z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne mającą na celu opisanie zdarzenia. Odwołuje się do kodeksu grupowego w celu ustalenia poprawnego zachowania i stara się ustalić powód wystąpienia zachowania agresywnego u dziecka.
3. Jeżeli dziecko nie reaguje na polecenia słowne, a jego zachowania zagrażają bezpieczeństwu jego/ innych dzieci/ nauczycieli lub istnieje realne zagrożenia niszczenia mienia przedszkola/ innego dziecka/ nauczyciela, nauczyciel ma możliwość przytrzymania dziecka, w celu wyciszenia zachowania i zapewniania bezpieczeństwa
otoczenia (Załącznik nr 1).
4. Wychowawca wprowadza w funkcjonowanie grupy hasło bezpieczeństwa "ŻÓŁW". Po usłyszeniu tego hasła dzieci bezzwłocznie udają się do stolików.


 
VI. PROCEDURA POSTĘPOWANIA PO WYSTĄPIENIU AGRESYWNEGO
ZACHOWANIA U DZIECKA:
1. Nauczyciel wychowawca zawiadamia o zdarzeniu dyrektora oraz rodziców dziecka agresywnego.
2. Fakt agresywnego zachowania dziecka powinien być odnotowany w formie pisemnej
(notatka służbowa) oraz zgłoszony bezpośrednio rodzicowi/prawnemu opiekunowi odbierającemu w danym dniu dziecko z przedszkola. Osoba podejmująca interwencję, niebędąca wychowawcą grupy, do której uczęszcza wychowanek, informuje o zdarzeniu wychowawcę, sporządza notatkę ze zdarzenia, którą przekazuję do podpisu rodzicom.
3. Jeżeli wybuch agresji fizycznej powtarza się dwa razy w ciągu dnia, należy poinformować rodziców o zachowaniu dziecka i prosić o niezwłoczne zabranie dziecka z przedszkola (utrzymujące się nasilone pobudzenie emocjonalne/fizyczne ok. 20 min).
4. Po agresywnym zachowaniu zagrażającym bezpieczeństwu i zdrowiu jego/innych dzieci/pracowników odbywa się spotkanie wychowawców z rodzicem/opiekunem prawnym dziecka, na którym przedstawione i omówione  są wskazania do realizacji dla rodzica/opiekuna prawnego dziecka oraz opisane metody radzenia sobie z jego
agresywnymi zachowaniami. Rodzic/opiekun prawny podpisuje zgodę na przytrzymywanie dziecka (załącznik nr 1). Brak takiej zgody jest podstawą do wzywania Pogotowia Ratunkowego w przypadku pojawienia się zachowań agresywnych u dziecka.
5. W przypadku wystąpienia powtarzających się ataków agresji ze strony dziecka, nauczyciel wychowawca podejmuje współpracę z Poradnią Psychologiczno-
Pedagogiczną i w porozumieniu z rodzicami kieruje dziecko na diagnozę psychologiczno-pedagogiczną (w sytuacji, gdy dziecko nie posiada orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego).
6. Jeżeli dziecko posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, rodzic
zobowiązany jest do kontaktu z psychiatrą/neurologiem czy innym specjalistą opiekującym się dzieckiem i ustalenie powodu agresywnego zachowania oraz skutecznej metody wyciszenia agresji dziecka.
7. W przypadku powtarzających się sytuacji, dyrektor przy udziale nauczycieli przeprowadza rozmowę z rodzicami dziecka przejawiającego zachowania agresywne,
z przebiegu której spisana zostaje notatka służbowa.
8. Rodzic jest zobowiązany do wypełniania zaleceń wynikających z diagnozy poradni psychologiczno-pedagogicznej, konsultacji specjalistycznych, współpracy z przedszkolem oraz regularnego przyjmowania przez dziecko leków (np. uspokajających/wyciszających),
jeżeli takie zostały zalecone.
9. W przypadku braku efektów działań opisanych powyżej, przedszkole kieruje wniosek do Sądu Rodzinnego o wgląd sytuację rodzinną oraz do Ośrodka Pomocy Społecznej.
VII. SPOSÓB REALIZACJI PROCEDURY
1. 2. 3. Umieszczenie treści dokumentu na stronie internetowej przedszkola.
Zapoznanie nauczycieli i specjalistów z treścią procedury.
Zapoznanie rodziców z obowiązującą procedurą.
VIII. DOKUMENTACJA DO PROCEDURY
1. Załącznik nr 1.
2. Załącznik nr. 2
IX. TRYB DOKONYWANIA ZMIAN W PROCEDURZE
1. Wszelkich zmian w opracowanej procedurze może dokonywać z własnej inicjatywy
lub na wniosek rady pedagogicznej dyrektor placówki.
2. Wnioskodawcą zmian może być również rada rodziców.
3. Proponowane zmiany nie mogą być sprzeczne z prawem.
 
 

 
Załącznik nr 1
do Procedury postępowania z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne
w Przedszkolu nr 11 w Szczecinie
Szczecin, dnia ……………….................
Wyrażam zgodę na zastosowanie wobec mojego dziecka
……………………………………………………………………………………
(imię i nazwisko dziecka)
„Procedury postępowania z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne”
w Przedszkolu Publicznym nr 11  w przypadku wystąpienia u dziecka zachowań agresywnych zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwa jego samego, innych dzieci
lub nauczycieli/pracowników przedszkola.
1. Polecenie ustne powtórzone w razie potrzeby.
2. Próba podjęcia wykonania prośby razem z dzieckiem (bycie blisko, wzięcie dziecka
za rękę).
3. Odsunięcie/wyciszenie dziecka w sytuacji problemowej - prośba, by dziecko chwilę
odpoczęło na krzesełku, bądź wyprowadzenie z sali i pozostanie poza grupą pod
opieką dorosłego do czasu, gdy dziecko się uspokoi.
4. Przytrzymanie dziecka np. za rękę.
 5. Przytrzymanie siłą, gdy dane dziecko jest szczególnie agresywne, gdy jest to część
napadu złości.
 6. Przytrzymanie siłą, gdy dane dziecko jest szczególnie agresywne, gdy jest to część
napadu złości.
Pokazanie i zachęcanie do zachowania alternatywnego – w przypadku, gdy dana
osoba wykazuje pewną niedojrzałość społeczną.
--------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------
(podpis rodziców/prawnych opiekunów)
 
 
Załącznik nr 2
do Procedury postępowania z dzieckiem przejawiającym zachowania agresywne
w Przedszkolu Publicznym nr 11 w Szczecinie
 
INFORMACJA DLA NAUCZYCIELA
Sposoby zapobiegania dziecięcej agresji:
▪ rozpoznanie indywidualnych potrzeb dziecka oraz stworzenie warunków umożliwiających
mu zaspokojenie ich w odpowiednim stopniu;
▪ stworzenie atmosfery zaufania, akceptacji i bezpieczeństwa;
▪ dawanie dobrych wzorców do naśladowania;
▪ ustalenie jasnych zasad i reguł, konsekwentne ich przestrzeganie;
▪ wzmacnianie zachowań pozytywnych (np. pochwała słowa);
▪ budowanie wewnętrznego systemu wartości;
▪ współpraca rodziców/prawnych opiekunów z nauczycielem dziecka;
▪ stworzenie sytuacji umożliwiającej pozbycie się negatywnych emocji, rozładowanie złości poprzez stosowanie takich metod, jak: rysunek terapeutyczny, bajkoterapia, pantomima, ćwiczenia ruchowe, zabawy relaksacyjne z muzyką, ćwiczenia oddechowe


PRZYKŁADY SPOSOBÓW POZBYWANIA SIĘ I ODREAGOWANIA DZIECIĘCEJ
ZŁOŚCI:
▪ skrzynia/pudełko złości – w środku znajdują się stare gazety, które dziecko może gnieść, gdy wpadnie w złość;
▪ malowanie jaskrawymi kolorami na dużym arkuszu papieru;
▪ ludzik złości – np. pacynka lub skarpeta z namalowaną twarzą, do której można włożyć rękę i opowiedzieć o swoim zdenerwowaniu;
▪ zorganizowanie w domu/przedszkolu kącika złości – miejsce, w którym dziecko może
usiąść i wyciszyć się, kiedy odczuwa zdenerwowanie;
▪ spłukiwanie złości wraz z wodą w toalecie;
▪ woreczek złości, w którym dziecko może zamknąć negatywne emocje;
▪ terapia ruchem – wytupywanie złości np. na gazecie, planszy;
▪ ćwiczenia oddechowe – wydłużanie fazy wydechowej uspokojenie układu nerwowego,
np. rozdmuchiwanie złości;
▪ zabawy z kartami emocji – wybranie kart z emocjami towarzyszącymi dziecku, rozmowa, stworzenie opowiadania.